"Білім берудің барлық деңгейінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 31 қазандағы № 604 бұйрығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2020 жылғы 5 мамырдағы
№ 182 бұйрығына
1-қосымша

Мектепке дейінгі тәрбие
мен оқытудың мемлекеттік
жалпыға міндетті стандартына
2-қосымша

№ п/п

Дағдылар тізбесі

Бөбек жасы (0-3 жас)

Мектепке дейінгі жас (3-6 жас)

Нәрестелік жас (туғаннан бастап )

Ерте жас
(1 жастан бастап)

Кіші жас
(2 жастан бастап)

Орта жас
(3 жастан бастап)

Ересек жас
(4 жастан бастап)

Мектепалды жасы
(5 жастан бастап)

1

2

3

4

5

6

7

8

Денсаулық сақтау дағдылары

1

Мәдени-гигиеналық дағдылар

Тамақты көргенде қимылдайды. Ыдысты ұстауға көмектеседі, ұстайды.

Өз еркімен қасықпен тамақ ішеді, ересектің көмегімен киінеді, түбекке сұранады, оның орнын біледі және уақытында қажеттілігін айтады

Жеке бас гигиенасының алғашқы дағдыларын меңгереді.

Жеке бас гигиенасының ережелерін біледі және сақтайды.

Гигиеналық шараларды орындау ретін біледі.

Гигиеналық шынықтыру шараларын өздігінен орындайды.

2

Дене шынықтыру

Ересектердің саусақтарынан ұстайды. Заттарға ұмтылып, екі қолымен ұстайды, заттарды қолдан қолға ауыстырады

Берілген бағытта жүре алады, жүгіре алады. Баспалдақпен жоғары көтерілгенді және төмен түскенді ұнатады.

Жүгіру, өрмелеу және секірудің алғашқы дағдыларын меңгереді.

Негізгі қимыл түрлерін орындаудың қарапайым дағдыларын меңгереді.

Өмірлік маңызы бар қимылдарды өздігінен орындай алады.

Негізгі қимыл түрлерін орындау кезінде шығармашылық танытады.

3

Дербес қимыл белсенділігі

Сүйене отырып заттың үстіне шығады, айналаға қарайды, контейнерден заттарды алады, суды шашыратады.

Қатар отырып ойнай алады, кеңістіктегі ашық, зейін аударатын заттарды өз бетінше таба алады.

Шағын топта бірге ойнай алады.

Командада ойнаудың қарапайым ережелерін сақтай біледі.

Түрлі ойындарды, оның ішінде ұлттық ойындарды ойнайды, ойын ережелерін сақтайды.

Командада қимылды ойындарды ұйымдастыру дағдыларын игерген. Қимыл белсенділігіне қарапайым өзіндік бақылауы қалыптасады.

4

Салауатты өмір салты

Өзін жұбату және ұйықтау қабілеттерінің жоғарылағанын көрсетеді.

Күн тәртібін орындайды.

Шынықтыру шараларын өткізу кезінде жағымды көңіл-күй танытады және қауіпті жағдайда сақтық танытады.

Салауатты өмір салтының қарапайым ережелерін біледі, ересектердің көрсетуімен шынықтыру элементтерін орындайды.

Салауатты өмір салтының қарапайым ережелерін біледі және сақтайды.
Өсімдіктермен, жануарлармен, жәндіктермен не істеуге болатынын біледі.

Қауіпсіздік қағидаларын саналы түрде орындайды.
Шынықтыру шараларының маңыздылығы мен қажеттілігін түсінеді. Күн тәртібін сақтайды.

Коммуникативтік-тілдік дағдылар

1

Қарым-қатынас мәдениеті

Дыбысқа және оның дереккөздеріне назар аударады.
Былдырлайды және дыбыстарға еліктейді.

Жаңа сөздерге еліктейді; таныс заттардың және қимылдардың жеңілдетілген атауларын, алғашқы толық сөздерді қолданады

Өзінің құрбыларымен және жақындарымен қарым-қатынасқа түсе алады.

Ересектердің сөзін түсінеді. Сұрақтарды тыңдайды, оларға жауап береді.

Ересектермен, балалармен қарым-қатынасқа түсе алады және олардың өтініштерін орындайды.

Қоғамдық орындардағы тәртіп ережелерін біледі және оларды сақтайды.

2

Тілдің грамматикалық құрылымы

-

Қарапайым сөздерді қолданады және заттар мен қимылдарды қарапайым сөздермен атауды біледі.

Түсінікті болу үшін өз ойын дұрыс жеткізе алады.

Қажетті сөздер мен сөз тіркестерін қолданады.

Ересектердің сұрақ қоюы арқылы салалас және сабақтас құрмалас сөйлемдерді үйлесімді құрастыра алады.

Сөйлеуге сыни қарым-қатынас таныта алады, грамматикалық дұрыс сөйлеуге тырысады.

3

Сөйлеудің дыбыстық мәдениеті

Оның есімін атағанда ыммен немесе дауысымен жауап береді.

Дауысты дыбыстарды және артикуляциялық қатынаста дауыссыз дыбыстарды жеткілікті түрде анық айта алады.

Дауысты және дауыссыз дыбыстарды дұрыс дыбыстай алады.

Сөздердің қалай айтылатынын тыңдап, оларды анық айтады.

Ана тілінің барлық дыбыстарын дұрыс айтады.

Дұрыс, мәнерлі сөйлей алады. Интонациялық мәнерлеудің түрлі тәсілдерін қолданады.

4

Сөздік қор

Қимылдарға, басқа ымдар мен дыбыстарға еліктейді.

Ересектердің айтқан сөздері мен сөз тіркестерін қайталайды.
Жануарлардың дыбыстарына еліктейді

Өзі, отбасы мүшелері, сүйікті ойыншықтары туралы сұрақтарға жауап береді.

Барлық қимылдарды, заттар мен құбылыстарды, олардың белгілері мен сапасын атайды.

Жағдайды көрмей-ақ сөздерді қолданып, сөйлеуде етістіктерді белсенді қолдана алады.

Сөйлеуде антоним, синоним сөздерді қолдана отырып, тілдегі сөздің көп мағыналығын түсінеді.

5

Байланыстырып сөйлеу

-

Қысқа сөз тіркестері мен сөздерді қолданып, өтініш жасай алады, тапсырманы мұқият тыңдайды және оны дұрыс орындайды.

Тілектерін, ойларын, сезімдерін айту үшін сөздерді қолдана алады.

Табиғаттың тірі және өлі нысандарын бақылау, суреттерді, заттарды қарастыру кезінде сұрақтарға дұрыс жауап береді.

Диалогтік сөйлеудің, тілдесудің негізгі формасын меңгерген.
2-3 сөйлеммен өз ойын жеткізе алады.

Әртүрлі сөз таптарын, эпитеттер мен салыстыруларды қолдана отырып, монолог құра алады.

6

Шығармашылықпен тілдік қызмет

Шаршаған немесе ренжіген кезде өзін құшақтаудың, еркелетудің қажет екенін ыммен білдіреді.

Ойыншықтармен қойылатын күрделі емес шағын сахналық қойылымдарды түсінеді, ойыншықтардың әр қимылына еліктейді.

Саусақ ойындарына арналған тақпақтарды жатқа
айтады.

Кейіпкерлердің мінезін жеткізу үшін интонациялық мәнерлеудің қарапайым түрлерін қолданады.

Таныс ертегілерді айтады, ойыншықтар туралы шағын әңгімелер құрастырады.

Оқиғаларды құрастыра алады, астарлы және ауыспалы сөздерді қолданады және түсінеді. Ұйқас және сөздік ойыңға қызығушылық танытады.

7

Шығармаларды қабылдауы

Қысқа тақпақтар мен тіл жаттығуларын тыңдайды және оған көңіл-күймен жауап береді.

Тиісті суреттерді қолдана отырып шағын, қарапайым әңгімелерді, өлеңдерді, тақпақтарды түсінеді.

Халық ауыз әдебиеті туындыларына эмоционалды үн қатады.

Түрлі оқиғаларға, кейіпкерге өзінің қарым-қатынасын білдіреді.

Өзіне ұнайтын бірнеше шығармаларды атай алады, әдеби кейіпкерлерді ойында қолданады.

Кітапқа қызығушылық танытады, өлеңдерді жатқа мәнерлеп оқи алады.

8

Сауат ашу негіздері

-

-

-

-

-

Үш дыбыстан тұратын сөздерге дыбыстық талдау жасай алады. Буындарды ажыратады.
Жазудың қарапайым дағдыларын: қарындаш, қалам ұстауды, алады, сурет салуды, сызықтар сызуды, басып жазуды меңгереді. Қағаздың, кітаптың бетінде бағдарлана біледі.

Танымдық дағдылар

1

Заттардың қасиеттерін бағдарлау

Заттарды есте сақтауға және іздеуге қабілетті.

Біртекті заттарды бір белгісі бойынша (көлемі, пішіні) топтастыра біледі.
Негізгі төрт түсті ажырата алады.

Заттардың негізгі түстерін, пішінін, көлемін, сипатын ажыратады.

Салыстыру (қатар қою, беттестіру) тәсілімен заттарға тән айырмашы-лықтарды таниды және атайды.

Заттарға тән ерекшеліктерді және белгілерді иісі, дәмі, дыбысы негізінде қабылдайды.

Танымдық әрекет ретінде заттардың қасиеттері мен белгілерін қарастырады.

2

Қоршаған ортаны тану

Әртүрлі тәсілдермен заттарды зерттейді (яғни лақтырады, шашады, басқалардың әрекетін бақылайды).

Өзі, отбасы туралы білімге ие.
Үйге, балабақшаға жақын маңайдағы
жануарларды, өсімдіктерді, заттарды таниды.

Адамдарға, олардың әрекетіне ерекше қызығушылық танытады.

Табиғаттағы және ауа райындағы қарапайым өзгерістерді байқайды және атайды.
Бағдаршам белгілерін түсінеді және атайды.

Тірі және өлі табиғат пен қоғамдық өмірдегі қарапайым себеп-салдарлық байланыстарды түсінеді.

Танымдық міндеттерді көрнекі-қимылдық және көрнекі-үлгілік жоспармен шеше алады, жүйелей және топтастыра алады.
Ұқсастықтары мен айырмашылықтарын табу қабілетіне ие.

3

Құрастыру дағдылары

Қимылдарды орындаудың түрлі әдістерін жасауға тырысады.

Ересектердің көмегімен қарапайым құрастырылымдарды құрастыра біледі.

Ересектердің көрсетуімен қарапайым құрылыстарды қайталап жасайды (үстіне, жанына, астына қоя алады).

Әртүрлі тәсілдерді қолдана отырып, құрылыс материалдарын қолдана біледі.
Оның негізгі бөлшектерін біледі және атайды.

Құрылыс материалдарын өз бетінше таңдайды, өзі құрастыруға тырысады. Командада жұмыс істеуді біледі.

Құрастырудың бірнеше және қарапайым жинақтау тәсілдерін меңгерген және түрлі нәтиже алу үшін бір және бірнеше тәсілдерді қолданады.

4

Экология
лық мәдениет негіздері

Табиғат әлемін жағымды қабылдайды, қоршаған ортадағы өсімдіктер мен жануарларды аңғарады.

Тіршілік иелерін, өсімдіктерді ажырата алады, оларға қызығушылық танытады.

Жануарлар әлеміне мейірімділік пен ұқыптылық танытады.

Ересектердің көмегімен өсімдіктерді күтіп баптау бойынша қарапайым еңбек дағдыларын орындай алады.

Табиғатта өзін-өзі ұстаудың кейбір нормаларын меңгереді.

Қоршаған әлемнің алуан түрлілігін түсінеді. Өсімдіктердің белгілерін, қасиеттерін, олардың тіршілік ортасын біледі.
Табиғат бұрышын мекендеушілерге күтім жасай алады.

5

Қарапайым математикалық ұғымдар

Әртүрлі көлемдегі және пішіндегі ойыншықтармен немесе заттармен ойнайды.

Ересектердің нұсқауларын түсінеді және айналасындағы кеңістіктен заттарды таба алады.

Кеңістікті бағдарлаудың бастапқы дағдыларын меңгереді.

Уақыт, кеңістік туралы қарапайым түсініктерін көрсете алады.

Уақыт туралы (тәулік бөліктері: таңертең, күндіз, түн; күндер: бүгін, кеше, ертең), жылдам, баяу түсініктерін біледі.

Геометриялық пішіндердің құрылымдық сипаттамаларын, тура және кері реттегі сандық қатынасты біледі.

6

Ізденіс және экспери-менттік әрекет

Заттарды зерттеуге қызығушылық танытады, жаңа заттармен танысады немесе зерттейді. Заттарды көбінесе қолданылуына қарай емес, өлшемі бойынша салыстырады.

Әртүрлі пішіндегі ойықтарға (тесіктерге) сәйкес заттарды салуды біледі.

Әртүрлі заттармен әрекет жасай (ажырата, жалғай, құрастыра) алады.

Таныс материалдармен өз бетінше, сондай-ақ командада эксперимент жасай алады.

Мақсатты түрде жаңа материалдармен эксперимент, үлгі жасай алады және заттар арасындағы жалпы белгілерді ажырата біледі.

Қарапайым себеп-салдарлық байланыс орната алады, ретімен және нәтижелі эксперимент жасай алады.

7

Ақпаратпен жұмыс

Айнадағы бейнесін бақылайды және қызығушылық танытады.

Ақпаратты сезім мүшелерінің (сезім, иіс сезу, жанасу түйсіктері арқылы) көмегімен алады .

Әртүрлі ақпарат көздеріне қызығушылық танытады.

Қызықты ақпаратты анықтайды.

Жаңа ақпарат алу қажеттігін түсінеді.

Жаңа ақпаратты қызығушылық танытқандарға қалай ұсынуды біледі және түсінеді.

Шығармашылық дағдылар

1

Музыкалық әрекет

Ересек адаммен көңілді ойын ойнағанда қуанады, дабылдың соғылғанын көргенде, заттың бетін ұрады.
Музыкалық құралдармен әрекет жасайды.

Әнді орындау барысында қарапайым қимылдармен би әуеніне көңілді сипат бере алады.

Музыкалық аспаптарды біледі, музыкалық фразалардың жоғары және төмен дыбысталуын ажыратады, ересектермен бірге ән айтуға ықылас танытады.

Музыкалық шығарманың қарқынын, жоғары дыбыстарды ажыратады, әуеннің басы мен соңына назар аударады.
Халық әуендерін тындайды және қабылдайды.

Дауыс тембрін ажыратады, әнді созып айтады, сөздерді анық айтады; би, музыкалық- ырғақты қимылдарды орындайды.
Отандық композиторлардың шығармаларын тындайды және қабылдайды.

Балалардың музыкалық аспаптарында ойнаудың қарапайым дағдыларына ие. Халық әндерін, билерін орындайды.
Әнді ойдан шығарып айту қабілетіне ие.

2

Өнімді әрекет

Ашық түсті заттарға, картиналарға, гүлдерге эмоционалды үн қатады (аузына салады, басын изейді, тоқылдатады, ұрады, лақтырады).

Қағаз бетін ашық дақтармен, жақпалармен толтырады (бояу, маркер, борлар, қарындаштар); дөңгелек, жалпақ пішіндерді мүсіндейді.

Мүсіндеу дағдыларын игерген (заттарды шұңқырлау, сәндеу).
Қағаз бетіне тік және жатық, ирек сызықтар сыза алады.

Бейнелеу әрекетіне қажетті негізгі техникалық дағдылар мен біліктерді игереді.

Бейнелеу өнерінің түрлері туралы ұғымдары бар (кескіндеме, мүсіндеу, халық өнері).
Ата-бабалардың тұрған үйлерін, тұрмыстық заттарды, ұлттық киімнің бөліктерін атайды.

Бейненің сипатына тән бейнелеудің техникалық тәсілдері мен құралдарын өз бетінше таңдай алады.

3

Қоршаған ортаны эстетикалық қабылдау

- -----

Бояудың ашық түстеріне назар аударады, оларға таң қалады, куанады.

Халық ойыншықтарын қарастыру кезінде эмоционалды түрде қуанышын көрсетеді.

Қолданбалы халық өнерінің түрлеріне қызығушылық танытады. Материалдарды ұқыпты қолданады.

Геометриялық пішіндерді және өсімдік элементтерін халық өнері шығармаларының желісі бойынша біркелкі орналастырады.
Түрлі заттары дайындаудын қарапайым дағдыларын игереді.

Халық өнеріне және сәндік өнерге, дизайнға қызығушылық білдіреді, жұмыс тәсілдерін таңдайды және негіздейді, жұмыста материалдарды тиімді қолданады, табиғаттың әсемдігіне, киімге және бөлменің жинақылығы
на эмоционалды түрде мән береді.

Әлеуметтік дағдылар

1

Мәдени мінез-құлық дағдылары

Сәлемдескенде, қоштасқанда жауап қайтарады.

Жай сөйлеммен айтылған өтінішті орындайды.

Мінез-құлық нормалары мен қағидаларын түсінеді, сәлемдесу, қоштасу, ризашылық сөздерін қолданады.

Адами қарым-қатынас туралы білімді меңгерген, эмоционалдық жай-күйді түсінеді.

Айналадағы және жақын адамдарға қамқорлық көрсетеді.

Қажетті жағдайларда көмек сұрай алады, басқа адамдардың тілектеріне құрметпен қарайды.

2

Ересектермен және құрдастарымен өзара әрекет

Отбасы мүшелерін таниды. Ересектермен жағымды қарым-қатынаста бола отырып күледі, қол бұлғайды немесе күлімсірейді. Қарым-қатынас жасауда ұнату, жақтырмау сезімін білдіреді.

Ойын-сауықтар мен әртүрлі ойындарда ересектермен әрекет етеді.
Ересектерді ынтамен тыңдайды және қарапайым тапсырмаларды орындайды.

Жақындарына, құрдастарына бауырмалдық, тілектестік сезім танытады.

Тұрақты ойын топтарына қосылады және танымдық тақырыптарда құрдастарымен тілдесе алады.

Ересектермен бірге еңбек әрекеттерін орындайды, командада әрекет ете алады. Құрдастарының арасында өзінің орнын, өзінің "Мен" екенін сезінеді. Ересектермен және құрбы-құрдастарымен қарым-қатынас жасағанда адамгершілік нормалары мен ережелерін сақтайды.

Ересектермен және құрдастарымен бірге еңбек ете алады, ортақ мақсат қояды және оның нәтижесін талқылай алады.

3

Адамгершілік нормалары туралы түсінік

Алғашқы эмоцияларын білдіреді.
Көмек қажет болғанда дененің қозғалысын және дыбысты қолданады.

Айналасындағылармен қарым-қатынасты реттеу және өзінің қалауын білдіру үшін қажетті сөздерді қолданады.

Қазақстанның астанасын, өзі тұратын қаланын атауын біледі. Халық ауыз әдебиеті шығармалары арқылы ненің "жақсы", ненің "жаман" екенін түсінеді.

Айналасындағыларға сүйіспеншілік пен қамқорлық танытады. Өзінің әрекеттерін және ертегі кейіпкерлерінің әрекеттерін бағалай алады.

Қазақстан халқының салт-дәстүрлері туралы түсінікке ие.

Отбасылық құндылықтарды сақтайды. Өзінің кіші отанына, туған елінің мәдениетіне сүйіспеншілік және құрмет танытады.

*** Ерекше білім беруге қажеттіліктері бар, оның ішінде ақыл-есі кемістігінің жеңіл және баяу дәрежесіндегі балалар үшін күтілетін нәтижелер жеке және арнайы үлгілік оқу бағдарламаларына сәйкес анықталады.